कोको सर्वात सामान्यपणे संबंधित आहेचॉकलेटआणि विविध प्रकारचे पौष्टिक फायदे आहेत जे सकारात्मक आरोग्य गुणधर्मांची पुष्टी करू शकतात.कोको बीन हा आहारातील पॉलीफेनॉलचा अपघाती स्रोत आहे, ज्यामध्ये बहुतेक पदार्थांपेक्षा जास्त अँटिऑक्सिडेंट असतात.हे सर्वज्ञात आहे की पॉलिफेनॉल फायदेशीर आरोग्याच्या प्रभावांशी संबंधित आहेत, म्हणून कोकोमध्ये पॉलिफेनॉल समृद्ध आहे आणि डार्क चॉकलेट, ज्यामध्ये उच्च टक्के कोको आणि इतर चॉकलेट प्रकारांच्या तुलनेत उच्च अँटिऑक्सिडेंट संयुगे आहेत, आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण महत्त्व गृहीत धरले आहे.

कोकोचे पौष्टिक पैलू

कोकोमध्ये लक्षणीय प्रमाणात चरबी असते, ~40-50% कोकोआ बटरमध्ये असते.यामध्ये 33% ओलेइक ऍसिड, 25% पाल्मिटिक ऍसिड आणि 33% स्टिअरिक ऍसिड असते.पॉलिफेनॉल सामग्री संपूर्ण बीनच्या कोरड्या वजनाच्या अंदाजे 10% असते.कोकोमध्ये असलेल्या पॉलिफेनॉलमध्ये कॅटेचिन (37%), अँथोसायनिडिन्स (4%) आणि प्रोअँथोसायनिन्स (58%) यांचा समावेश होतो.कोकोमध्ये प्रोअँथोसायनिन्स हे सर्वात प्रचलित फायटोन्यूट्रिएंट आहेत.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की पॉलिफेनॉलचा कडूपणा हे कारण आहे की प्रक्रिया न केलेले कोको बीन्स अतुलनीय आहेत;ही कटुता दूर करण्यासाठी उत्पादकांनी प्रक्रिया तंत्र विकसित केले आहे.तथापि, या प्रक्रियेमुळे पॉलिफेनॉलचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या कमी होते.पॉलीफेनॉलचे प्रमाण दहापटीने कमी केले जाऊ शकते.

कोको बीन्समध्ये नायट्रोजनयुक्त संयुगे देखील असतात - यामध्ये प्रथिने आणि मिथाइलक्सॅन्थाईन्स, म्हणजे थिओब्रोमाइन आणि कॅफिन यांचा समावेश होतो.कोकोमध्ये खनिजे, फॉस्फरस, लोह, पोटॅशियम, तांबे आणि मॅग्नेशियम देखील समृद्ध आहे.

कोकोच्या सेवनाचे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रभाव

कोको हे मुख्यतः चॉकलेटच्या स्वरूपात घेतले जाते;चॉकलेटच्या वापरामध्ये जागतिक स्तरावर अलीकडेच वाढ झाली आहे, सामान्य किंवा दुधाच्या चॉकलेटच्या तुलनेत कोकोच्या उच्च सांद्रतेमुळे आणि संबंधित फायदेशीर आरोग्य प्रभावांमुळे गडद चॉकलेट अधिक लोकप्रिय होत आहे.याव्यतिरिक्त, कमी कोको सामग्री असलेल्या चॉकलेट्सवर चला जसे की मिल्क चॉकलेट हे उच्च साखर आणि चरबी सामग्रीमुळे प्रतिकूल घटनांशी संबंधित असतात.

कोकाआचे सेवन करण्याच्या दृष्टीने, डार्क चॉकलेट हे आरोग्याला चालना देणाऱ्या प्रभावांशी संबंधित प्रमुख कोको खाद्यपदार्थ आहे;कोको त्याच्या कच्च्या स्वरूपात अप्रिय आहे.

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणालीवर फायदेशीर प्रभावांची मालिका आहे जी कोको-युक्त पदार्थ आणि पेये यांच्या नियमित सेवनाशी संबंधित आहे ज्यामध्ये रक्तदाब, रक्तवहिन्यासंबंधी आणि प्लेटलेट फंक्शन आणि इन्सुलिन प्रतिरोधक प्रभावांचा समावेश होतो.

पॉलिफेनॉल, जे कोको आणि गडद चॉकलेटमध्ये जास्त प्रमाणात असतात, ते एंडोथेलियल नायट्रोजन ऑक्साईड सिंथेस सक्रिय करू शकतात.यामुळे नायट्रोजन ऑक्साईडची निर्मिती होते, जे व्हॅसोडिलेशनला प्रोत्साहन देऊन रक्तदाब कमी करते.अभ्यासांनी पल्स वेव्ह गती आणि स्क्लेरोटिक स्कोअर इंडेक्समध्ये सुधारणा दर्शविल्या आहेत.शिवाय, प्लाझ्मा एपिकेटचिन्सची जास्त सांद्रता एंडोथेलियम-व्युत्पन्न व्हॅसोडिलेटर सोडण्यात मदत करते आणि प्लाझ्मा प्रोसायनिडिनची एकाग्रता वाढवते.यामुळे नायट्रोजन ऑक्साईडचे अधिक उत्पादन होते आणि त्याची जैवउपलब्धता वाढते.

एकदा सोडल्यानंतर, नायट्रोजन ऑक्साईड प्रोस्टेसाइक्लिन संश्लेषण मार्ग देखील सक्रिय करतो, जो वासोडिलेटर म्हणून देखील कार्य करतो आणि त्यामुळे थ्रोम्बोसिसपासून संरक्षण करण्यास देखील योगदान देतो.

एक पद्धतशीर पुनरावलोकनाने असे सुचवले आहे की नियमित चॉकलेटचे सेवन, <100g/आठवड्याचे प्रमाण, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाचा धोका कमी करण्याशी जोडला जाऊ शकतो;चॉकलेटचा सर्वात योग्य डोस 45 ग्रॅम/आठवडा होता, कारण जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास, साखरेच्या वाढीव सेवनाने या आरोग्यावरील परिणामांचा प्रतिकार केला जाऊ शकतो.

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाच्या विशिष्ट प्रकारांच्या संदर्भात, एका स्वीडिश संभाव्य अभ्यासाने चॉकलेटच्या सेवनाचा मायोकार्डियल इन्फेक्शन आणि इस्केमिक हृदयरोगाचा धोका कमी केला आहे.तथापि, चॉकलेटचे सेवन आणि ॲट्रियल फायब्रिलेशनचा धोका यांच्यातील संबंध नसल्याचा अहवाल युनायटेड स्टेट्सच्या पुरुष डॉक्टरांच्या गटात नोंदवला गेला आहे.यासोबतच, 20,192 सहभागींच्या लोकसंख्येवर आधारित अभ्यासात जास्त प्रमाणात चॉकलेटचे सेवन (100 ग्रॅम/दिवसापर्यंत) आणि हृदयविकाराची घटना यांच्यातील संबंध दाखवण्यात अपयश आले आहे.

स्ट्रोकसारख्या सेरेब्रल स्थितींवर उपचार करण्यासाठी कोको देखील भूमिका बजावत असल्याचे दिसून आले आहे;मोठ्या जपानी, लोकसंख्येवर आधारित, संभाव्य अभ्यासाने चॉकलेटच्या सेवनाच्या संदर्भात महिलांमध्ये स्ट्रोकचा कमी धोका यांच्यातील संबंध रेट केला आहे, परंतु पुरुष नाही.

ग्लुकोज होमिओस्टॅसिसवर कोकोच्या सेवनाचा प्रभाव

कोकोमध्ये फ्लेव्हनॉल असतात जे ग्लुकोज होमिओस्टॅसिस सुधारतात.ते आतड्यात कार्बोहायड्रेट पचन आणि शोषण कमी करू शकतात, जे त्यांच्या कृतीचा यांत्रिक आधार बनवतात.कोको अर्क आणि प्रोसायनिडिन हे डोस-अवलंबून स्वादुपिंडाच्या α-amylase, स्वादुपिंडाच्या लिपेस आणि स्रावित फॉस्फोलिपेस A2 ला प्रतिबंधित करतात असे दिसून आले आहे.

यकृत, ऍडिपोज टिश्यू आणि कंकाल स्नायू यांसारख्या इंसुलिन-संवेदनशील ऊतकांमध्ये ग्लुकोज आणि इन्सुलिन सिग्नलिंग प्रथिनांच्या वाहतुकीचे नियमन करून कोको आणि त्याच्या फ्लॅव्हॅनॉल्सने ग्लुकोजची असंवेदनशीलता देखील सुधारली.हे टाइप 2 मधुमेहाशी संबंधित ऑक्सिडेटिव्ह आणि दाहक नुकसान टाळते.

फिजिशियन हेल्थ स्टडीच्या परिणामांनी कोकोचे सेवन आणि मधुमेहाच्या घटना यांच्यातील विपरित संबंध देखील नोंदवले आहेत.बहुजातीय विषयांच्या समूहामध्ये, चॉकलेट उत्पादने आणि कोको-व्युत्पन्न फ्लेव्होनॉइड्सचे सर्वाधिक सेवन करून टाइप 2 मधुमेह होण्याचा धोका कमी आढळून आला आहे.

शिवाय, जपानी गर्भवती महिलांमधील संभाव्य अभ्यासाने देखील असे दिसून आले आहे की ज्या महिलांमध्ये चॉकलेटचे सेवन जास्त आहे त्यांच्यामध्ये गर्भधारणेदरम्यान मधुमेहाचा धोका कमी होतो.

कोको आणि ग्लुकोज होमिओस्टॅसिसचा संबंध दर्शविणाऱ्या इतर अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की कोको अर्क आणि प्रोसायनिडिन्स कर्बोदकांमधे आणि लिपिड्सच्या पचनासाठी एंजाइमचे उत्पादन रोखतात, जे कमी-कॅलरी आहाराच्या संयोगाने शरीराचे वजन नियंत्रित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका सूचित करतात. .

शिवाय, एकल-अंध, यादृच्छिक प्लेसबो-नियंत्रित क्रॉसओवर मानवी अभ्यासाने पॉलीफेनॉल-समृद्ध गडद चॉकलेटचे सेवन करण्याचे चयापचय फायदे आणि पॉलीफेनॉल-गरीब चॉकलेटसह प्रतिकूल परिणाम होण्याची शक्यता दर्शविली आहे.

कर्करोगावर कोकोच्या सेवनाचा परिणाम

कर्करोगावर प्रभावी कोकोचा वापर विवादास्पद आहे.पूर्वीच्या अभ्यासात सुरुवातीला असे सुचवले होते की चॉकलेटचे सेवन हे कोलोरेक्टल आणि स्तनाच्या कर्करोगाच्या विकासासाठी एक पूर्वसूचक घटक असू शकते.तथापि इतर अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की कोको कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीस प्रतिबंध करू शकतोग्लासमध्ये;असे असूनही, या कर्करोग-विरोधी क्रियाकलापाची यंत्रणा नीट समजलेली नाही.

कोकोमधील सक्रिय घटकाच्या संदर्भात, जे असे कर्करोग-विरोधी प्रभाव निर्माण करतात, प्रोसायनिडिन विशेषत: फुफ्फुसाच्या कर्करोगाच्या घटना आणि बाहुल्य कमी करतात तसेच नर उंदरांमध्ये थायरॉईड एडेनोमा आकार कमी करतात.हे संयुगे मादी उंदरांमध्ये स्तन आणि स्वादुपिंडाच्या ट्यूमरिजनेसिसला देखील प्रतिबंधित करू शकतात.कोको प्रोसायनिडिन्स ट्यूमर-संबंधित क्रियाकलाप जसे की ट्यूमर संवहनी एंडोथेलियल ग्रोथ फॅक्टर क्रियाकलाप आणि एंजियोजेनिक क्रियाकलापांशी संबंधित क्रियाकलाप देखील कमी करतात.

प्रोसायनिडिन समृद्ध कोकोच्या विविध सांद्रता असलेल्या डिम्बग्रंथि कर्करोगाच्या पेशींच्या विविध प्रकारच्या उपचारांमुळे सायटोटॉक्सिसिटी आणि केमोसेन्सिटायझेशन दिसून आले आहे.विशेष म्हणजे, सेल सायकलच्या G0/G1 टप्प्यातील पेशींची लक्षणीय टक्केवारी वाढत्या एकाग्रतेसह.या व्यतिरिक्त, एस टप्प्यात पेशींचे महत्त्वपूर्ण प्रमाण देखील अटक करण्यात आले.हे परिणाम प्रतिक्रियाशील ऑक्सिजन प्रजातींच्या इंट्रासेल्युलर पातळीत वाढ झाल्याचे मानले जाते.

अनेक अभ्यासांनी कर्करोगाचा धोका आणि प्रसार यावर कोकोचे विविध परिणाम देखील दाखवले आहेत.पॉलिमाइन चयापचय मध्ये व्यत्यय आणल्यामुळे कोको पॉलीफेनॉल्स अँटीप्रोलिफेरेटिव्ह प्रभाव निर्माण करतात असे दिसून आले आहे.ग्लासमध्येमानवी अभ्यास.मध्येvivo मध्येडार्क चॉकलेटमध्ये असलेले प्रोअँथोसायनिडिन हे प्रात्यक्षिक अवस्थेत स्वादुपिंडाच्या कर्करोगाच्या उत्परिवर्तनास प्रतिबंध करतात तसेच फुफ्फुसावर केमोप्रोटेक्टिव्ह प्रभाव टाकतात, डोस-आश्रित पद्धतीने कार्सिनोमाच्या घटना आणि प्रसार कमी करतात.

कर्करोगाचा धोका किंवा तीव्रता कमी करण्याच्या जोखमीवर कोकोचा संपूर्ण प्रभाव निश्चित करण्यासाठी, पुढील भाषांतर आणि संभाव्य अभ्यास आवश्यक आहेत.

रोगप्रतिकारक शक्तीवर कोकोचा प्रभाव

कोको किंवा चॉकलेटच्या वापराशी संबंधित रोगप्रतिकारक प्रणालीच्या प्रभावावरील अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की कोको-समृद्ध आहार तरुण उंदरांमध्ये आतड्यांसंबंधी रोगप्रतिकारक प्रतिक्रिया सुधारू शकतो.विशेषतः, थेओब्रोमाइन आणि कोको हे सिस्टीमिक आतड्यांसंबंधी प्रतिपिंड एकाग्रतेसाठी तसेच तरुण निरोगी उंदरांमध्ये लिम्फोसाइट रचना सुधारण्यासाठी जबाबदार असल्याचे निदर्शनास आले.

मानवांच्या अभ्यासात, यादृच्छिक डबल-ब्लाइंड क्रॉसओवर अभ्यासाने असे दर्शविले आहे की गडद चॉकलेटच्या सेवनाने ल्युकोसाइट आसंजन घटक तसेच जास्त वजन असलेल्या पुरुषांमध्ये रक्तवहिन्यासंबंधी कार्य सुधारले.शिवाय, कोकोचे माफक प्रमाणात सेवन करणाऱ्या क्रॉस-सेक्शनल, निरीक्षणात्मक, मानवी अभ्यासातील सहभागींना कमी ग्राहकांच्या तुलनेत जुनाट आजाराची वारंवारता कमी असल्याचे आढळून आले.याव्यतिरिक्त, कोकोचा वापर उलटपणे ऍलर्जी आणि शारीरिक क्रियाकलापांशी संबंधित होता.

शरीराच्या वजनावर कोकोचा प्रभाव

उलट, कोकोचे सेवन आणि लठ्ठपणा आणि चयापचय सिंड्रोम विरूद्ध उपचारात्मक उपाय म्हणून त्याची संभाव्य भूमिका यांच्यात एक संबंध आहे.हे अनेकांकडून येतेग्लासमध्येउंदीर आणि उंदीर अभ्यास तसेच यादृच्छिक नियंत्रण चाचण्या, संभाव्य मानवी आणि मानवांमध्ये केस-नियंत्रण अभ्यास.

उंदीर आणि उंदीरांमध्ये, कोकोसह पूरक असलेल्या लठ्ठ उंदीरांमुळे लठ्ठपणा-संबंधित जळजळ, फॅटी यकृत रोग आणि इन्सुलिन प्रतिरोधकता कमी होते.कोकोच्या सेवनाने फॅटी ऍसिडचे संश्लेषण आणि यकृत आणि ऍडिपोज टिश्यूमध्ये वाहतूक देखील कमी होते.

मानवांमध्ये, गडद चॉकलेटचा वास किंवा सेवन केल्याने भूक बदलू शकते, भूक कमी होऊ शकते, कारण भूकेच्या भावनांसाठी जबाबदार हार्मोन घ्रेलिनमध्ये बदल होतो.गडद चॉकलेटचे नियमित सेवन केल्याने उच्च घनतेच्या लिपोप्रोटीन कोलेस्टेरॉल ('चांगले' कोलेस्टेरॉल), लिपोप्रोटीनचे प्रमाण आणि जळजळ चिन्हकांवर अनुकूल परिणाम होऊ शकतो;डार्क चॉकलेटचे सेवन बदामाच्या संयोगाने केल्याने रक्तातील लिपिड प्रोफाइल सुधारण्यासाठी असेच परिणाम दिसून आले.

एकंदरीत, कोको आणि त्याची व्युत्पन्न उत्पादने कार्यक्षम अन्न म्हणून कार्य करू शकतात कारण त्यामध्ये अनेक संयुगे असतात ज्यामुळे आरोग्य फायदे होतात.त्याचे सकारात्मक आरोग्य लाभ रोगप्रतिकारक, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि चयापचय प्रणालींवर परिणाम करतात.याव्यतिरिक्त, अभ्यासांनी मध्यवर्ती मज्जासंस्थेवर कोकोच्या सेवनाचे सकारात्मक परिणाम दाखवले आहेत.

कोकोच्या प्रभावाची तपासणी करण्यासाठी डिझाइन केलेल्या अभ्यासांमध्ये काही मर्यादा आहेत - म्हणजे, ते कोकोच्या आरोग्य-प्रोत्साहन गुणधर्मांचे मूल्यांकन करतात आणि चॉकलेटचेच नाही.हे लक्षणीय आहे कारण कोको मुख्यतः चॉकलेटच्या स्वरूपात खाल्ले जाते, ज्याचे पौष्टिक प्रोफाइल कोकोपेक्षा वेगळे आहे.यामुळे, मानवी आरोग्यावर चॉकलेटची भूमिका पूर्णपणे कोकोशी तुलना करता येत नाही.

इतर मर्यादांमध्ये कोकोच्या आरोग्यावरील परिणामांचे वेगवेगळ्या स्वरूपात परीक्षण करणाऱ्या एपिडेमियोलॉजिकल अभ्यासाची सापेक्ष कमतरता समाविष्ट आहे - म्हणजे गडद चॉकलेट, ज्याची लोकप्रियता वाढत आहे.शिवाय, आहारातील इतर घटक, पर्यावरणीय प्रदर्शन, जीवनशैली आणि चॉकलेट वापराचे प्रमाण, तसेच त्याची रचना यासारखे अनेक गोंधळात टाकणारे घटक आहेत जे अभ्यासांद्वारे सादर केलेल्या पुराव्याची ताकद मर्यादित करतात.

कोको आणि चॉकलेटचे सेवन केल्याने होणारे संभाव्य परिणाम निश्चित करण्यासाठी आणि प्राण्यांवरील इन विट्रो चाचण्यांमध्ये दिसून आलेले परिणाम सत्यापित करण्यासाठी पुढील अनुवादात्मक अभ्यास आवश्यक आहेत.